Wrotycz Pospolity – wszystko co ważne o wrotyczu
Wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare L.) – w nazewnictwie ludowym nazywany także mlecznicą, piżmem, wrotyczem swojskim; jest pospolitą byliną należącą do rodziny astrowatych. Nie sposób pomylić wrotycz z innymi roślinami. Ma on bowiem nie tylko niezbyt przyjemnym zapach, ale także specyficzny wygląd. Osiąga nawet do 1,5 m wysokości. Wrotycz ma mocne korzenie, rozgałęzione kłącze i sztywne łodygi, które porastają ciemnozielone, pierzaste liście oraz zebrane w koszyczki charakterystyczne, intensywnie ciemnożółte kwiaty, tworzące baldaszkowate kwiatostany. Wrotycz kwitnie od lipca do września. Owocem kwitnienia jest brunatno-szara niełupka, długości ok. 2 mm. Pospolicie występujący w Polsce wrotycz pospolity wydziela intensywny, kamforowy zapach.
Roślina ta jest toksyczna dla zwierząt i ludzi. Jednak wielowiekowe doświadczenie medycyny ludowej ukazujące pozytywne aspekty jego działania, doprowadziło do tego, że wrotycz ma duże znaczenie w farmaceutyce. Kwiaty wrotyczu od dawna wykorzystuje się w medycynie naturalnej stosując pochodzące z niego produkty do zwalczania różnych chorób. Jednak z uwagi na toksyczność zawartych w nim substancji, używa się je tylko zewnętrznie. Wrotycz jest pospolitym ziołem, które dzięki swoim właściwościom znalazło zastosowanie w zwalczaniu różnych owadów; m.in.: kleszczy i komarów. Używa się go także w przebiegu chorób wywołanych pasożytami, jak wszawica czy świerzb.
Spis treści
- 1 Występowanie wrotyczu
- 2 Wrotycz sadzonki
- 3 Wrotycz w ogrodzie
- 4 Właściwości wrotyczu – jakie posiada i na co pomaga ?
- 5 Zbieranie wrotyczu- w jaki sposób zbierać wrotycz ?
- 6 Wrotycz zastosowanie – jakie ma praktyczne zastosowanie ?
- 7 Wrotycz na kleszcze i na komary
- 8 Wrotycz na mole i inne owady
- 9 Wrotycz w aptece
- 10 Gnojówka z wrotyczu
Występowanie wrotyczu
Wrotycz występuje w całej Europie, na Syberii oraz na obszarach środkowej Azji. Roślina ta ma bardzo małe wymagania glebowe i nie wymaga specjalnego stanowiska. Dlatego rozrasta się szybko i ekspansywnie. Wrotycz porasta wiele stanowisk; naturalnie i powszechnie występuje na terenie większości Polski. Można go spotkać przede wszystkim na nizinach; głównie na nieużytkach, na miedzach, przy drogach, wzdłuż torów kolejowych oraz w pobliżu rzek. Widujemy go także często w naszych miastach wśród chwastów zarastających nowo utworzone tereny zielone, okalające dopiero co powstałe zabudowania, gdzie ruderalna, czyli zmieniona przez człowieka gleba jest w rzeczywistości mieszanką wszystkiego, co było tam zarówno przed jak i w czasie budowy. Roślina ta liczy około 70 gatunków. W Polsce najpopularniejszy jest wrotycz pospolity, ale występuje także: alpejski, maruna, Balsamita i Pyrethrum.
Wrotycz sadzonki
Sadzonki wrotycza to coraz bardziej popularne rośliny które gromadzimy w naszych domostwach. Sadzonkę wrotycza możemy zdobyć przy odrobinie wiedzy na pobliskim polu, lub kupić w sklepie ogrodniczym. Ziele wrotyczu można spotkać w wielu miejscach. Wystarczy się mocniej rozejrzeć lub przespacerować na inne sąsiednie siedlisko roślinne, a uważnemu obserwatorowi rzuci się w oczy jego charakterystyczny wygląd. Jednak pomimo powszechności występowania wrotyczu w Polsce; w sklepach ogrodniczych w większych miastach, możemy zakupić sadzonki wrotyczu. Dlatego nie musimy szukać go poza miastem, aby zasadzić wrotycz w naszym ogrodzie.
Zobacz nasze inne artykuły
Jak podlewać storczyki?
Wrotycz Pospolity – wszystko co ważne o wrotyczu
Jak zrobić stojak na kwiaty do domu?
Jaki kwiat do łazienki? Nasze propozycje
Lawenda – pielęgnacja, odmiany i gatunki lawendy
Wrotycz w ogrodzie
Wrotycz w ogrodzie pielęgnowanym ludzką ręką raczej nie występuje, gdyż w zasadzie jest pospolitym chwastem. Dla kolekcjonerów gatunków, zwłaszcza w ostatnich latach, kiedy wraca moda na powrót do natury; coraz więcej osób stawia na zioła i inne dzikie rośliny. Szczególnie, jeśli mają one specyficzne właściwości. Toteż coraz mniejszej liczbie osób przeszkadza silnie toksyczna substancja, zawarta we wrotyczu, dzięki zawartości której zwalcza on owady i jest także toksyczna dla ludzi. Dlatego należy pamiętać, że obecność wrotyczu w ogrodzie, przy obecności małych dzieci, stwarza potencjalne niebezpieczeństwo.
Właściwości wrotyczu – jakie posiada i na co pomaga ?
Wrotycz był powszechnie stosowany w medyce posiada wrynie ludowej przez nasze babcie i prababcie. Wiedziano też, że ma silne działanie przeciwwirusowe. Zawiera leczniczy olejek eteryczny, którego głównym składnikiem jest związek chemiczny o nazwie tujon. Odkąd zaczęto go badać, okazało się, że wpływa on negatywnie na układ nerwowy. Przedawkowanie wrotyczu doprowadza często do halucynacji, drgawek, a nawet śpiączki lub śmierci. Z tych powodów, pomimo skuteczności działania na wiele chorób, wrotycz znalazł się na liście roślin toksycznych, a nawet trujących. Jednakże ostrożne i rozsądne stosowanie odpowiednio skomponowanych preparatów z wrotyczu przy świadomości aktualnej wiedzy medycznej, niewątpliwie może łagodzić wiele dolegliwości zdrowotnych. Natomiast kamforowy zapach, który wydziela wrotycz, może skutecznie chronić nas przed skutkami ataków niektórych owadów oraz pajęczaków; m.in.: komarów, mrówek, moli, czy kleszczy.
Zbieranie wrotyczu- w jaki sposób zbierać wrotycz ?
Wrotycz należy zbierać tuż przed kwitnieniem albo w okresie kwitnienia, czyli latem. Ścina się wszystkie nadziemne jego części: liście, łodygi oraz kwiaty. Jeśli zależy nam na wykorzystaniu jego charakterystycznych właściwości, należy pozyskiwać wrotycz z terenów niezanieczyszczonych, czyli oddalonych od dużych ciągów komunikacyjnych, miejsc zabudowanych oraz uprzemysłowionych.
Suszenie wrotyczu – zasady
Wrotycz zbieramy przed kwitnieniem (w czerwcu); wtedy pozyskujemy części zielne, a także w okresie jego kwitnienia, czyli od początku lipca do połowy września, jeśli chcemy pozyskać kwiaty. Ponieważ koszyczki kwiatowe wrotyczu są dużych rozmiarów i wolno wysychają, wiążemy go w nieduże pęczki, aby kwiaty miały dobry przewiew. Pęczki wrotyczu wieszamy kwiatami w dół w miejscu przewiewnym i zacienionym. Aby zbyt długo suszone kwiaty wrotyczu nie ciemniały i nie pleśniały; można go też suszyć w otwartym piekarniku, uważając aby temperatura nie przekraczała 35ºC, by nie zubożyć suszu w olejki eteryczne. Najlepiej jednak, kiedy dysponujemy suszarką do ziół lub grzybów. Gotowy susz oraz suszony wrotycz w postaci bukietowej dekoracji kwiatowej przechowujemy tak, aby były niedostępne dla dzieci.
Wrotycz zastosowanie – jakie ma praktyczne zastosowanie ?
Wrotycz miał i ma bardzo wiele zastosowań. Wykorzystanie wrotyczu sięga czasów starożytnych. Od wieków był cenionym ziołem. Wykorzystywano praktycznie całą roślinę. Najczęściej wrotycz stosowany był na schorzenia układu pokarmowego; szczególnie na problemy z jego pasożytami oraz przy problemach z wątrobą. Uważano, że działa moczopędnie i wiatropędnie, leczy katar oraz pobudza krwawienie miesięczne. Ma właściwości uspokajające oraz zwalcza bezsenność.
Wrotycz do dziś cieszy się dużym uznaniem w ludowej medycynie. Od kiedy jednak odkryto toksyczne działanie zawartego we wrotyczu tujonu, roślinę tą uznano za trującą i całkowicie zaprzestano jej wewnętrznego stosowania. Natomiast nie zabroniono używania wrotyczu pospolitego dla zastosowania zewnętrznego. Można go spotkać w mieszankach ziołowych, do stosowania zewnętrznego, np. na wszy i świerzb.
Wiadomo też od dawna, że wrotycz zwalcza pasożyty oraz odstrasza owady i pajęczaki; szczególnie komary, kleszcze, mole, pluskwy i muchy. Dlatego często stosuje się opryski na bazie wyciągów z tej rośliny. W dawnych czasach wrotycz stosowano także w kuchni, stosując go do ochrony przed niepożądanym w niej robactwem; m.in. stosowano go do nacierania mięsa oraz jako przyprawę nadającą goryczy niektórym postnym potrawom, np. do gorzkich ciasteczek wypiekanych w dawnej Anglii. Od wieków na bazie wrotyczu sporządza się maści, nalewki, napary; współcześnie zaś lekarstwa, a nawet naturalny nawóz w postaci przygotowanej na jego bazie gnojówki.
Jak widać; wrotycz ze względu na bardzo prawdopodobną ewentualność wystąpienia niepożądanych efektów jego nieodpowiedniego stosowania, budzi powszechną dyskusję oraz skłania do zachowania koniecznej ostrożności. Używając substancji zawierających wrotycz trzeba bardzo uważać na jego dawkę. Zbyt duża jego ilość może być toksyczna lub trująca. Dlatego jego stosowanie należy więc opierać tylko o sprawdzone receptury. Najlepiej jest korzystać z gotowych preparatów aptecznych. Ważne jest, aby zupełnie wykluczyć stosowanie wrotyczu w okresie ciąży i karmienia piersią, a także przy alergiach oraz uczuleniach.
Wrotycz na kleszcze i na komary
Wrotycz na kleszcze i komary jak zrobić odstraszacz na te owady ? Wrotycz wydziela charakterystyczny niemiły zapach, który przypomina zapach kamfory. Skoro jest on nieznośny dla wielu, szczególnie małych owadów i pajęczaków, nie pozostaje nic innego jak tylko wykorzystać jego właściwości przeciwko dręczącym nas zwierzętom.
W aptekach i sklepach ziołowych można zakupić. Olejek eteryczny z wrotyczu. Nie należy jednak stosować go bezpośrednio na skórę w nierozcieńczonej formie. Trzeba go wymieszać z innym olejem, np.: słonecznikowym, migdałowym, z nasion winogron w proporcji – 20 kropli olejku z wrotyczu na ćwierć szklanki oleju.
Kiedy jesteśmy na łonie natury, a nie posiadamy możliwości innego uchronienia się przed kąsającymi owadami; możemy natrzeć skórę sokiem ze świeżo zerwanego wrotyczu. Nie należy jednak przesadzać z ilością rozcieranego na naszej skórze soku rośliny, aby nie nastąpiły niepożądane reakcje alergiczne skóry.
Samodzielnie możemy też zaparzyć wrotycz, po czym ostudzić napar i spryskać nim ciało.
Wrotycz na mole i inne owady
Wrotycz ze względu na swój intensywny zapach przypominający kamforę oraz zawarte w nim składniki, odstrasza szkodniki i ma właściwości owadobójcze. W związku z tym, jeśli nie przeszkadza nam specyficzny zapach, aby pozbyć się z mieszkania moli ubraniowych, możemy zawiesić w szafie bawełniany woreczek z suszonym zielem lub kwiatami wrotyczu. Wstawiając do wazonu świeże lub ususzone kwiaty, w łatwy sposób pozbędziemy się także większości innych niepożądanych owadzich gości.
Maść z wrotyczu
Jak zrobić maść z wrotyczu?
Przepis na maść z wrotyczu krok po kroku:
1. 1 łyżka nalewki wrotyczowej.
2. 3 łyżki maści nagietkowej lub krwawnikowej.
3. 2 łyżki maści propolisowej (7%).
4. 2 łyżki maści ichtiolowej.
Przygotowanie maści wrotyczowej:
1. W ciepłej kąpieli wodnej zanurzamy spód małego naczynia.
2. Kolejno wkładamy do niego składniki dokładnie mieszając, aż do uzyskania jednolitej masy.
3. Maść przekładamy do małego słoiczka i trzymamy w chłodnym miejscu.
Stosowanie maści z wrotyczu:
Miejsca chore należy smarować kilka razy dziennie. Maść wrotyczowa może być, stosować w opatrunkach na grudki łuszczycowe oraz ropnie. Przed kolejnym smarowaniem chore miejsce można przemyć naparem lub octem wrotyczowym.
Nalewka z wrotyczu
Sporządzenie nalewki z wrotyczu nie jest skomplikowane. Łatwo więc można przyrządzić ją samodzielnie w domu.
Jak zrobić nalewkę z wrotyczu?
Składniki:
1. Szklanka świeżego ziela wrotyczu lub jego zmielonego suszu.
2. Szklanka alkoholu etylowego (40-70%).
Przygotowanie nalewki z wrotyczu:
1. Świeży lub suszony wrotycz zalać alkoholem.
2. Pozostawić do zmacerowania w szczelnie zamkniętym naczyniu, suchym miejscu i ciemnym pomieszczeniu.
3. Po tygodniu przefiltrować.
4. Przechowywać w szklanym naczyniu w ciemnym miejscu.
Wrotycz w aptece
Skoro tradycja wykorzystania wrotyczu w medycynie posiada wielowiekowe korzenie, to nie sposób, by farmaceutyka nie wykorzystywała jego właściwości współcześnie. Wśród wielu leków opartych na wyciągach z roślin są także te, które pochodzą z wrotyczu. W aptekach i sklepach zielarskich można kupić suszony wrotycz na wagę, który służy do relaksacyjnych i odprężających kąpieli. Tam też możemy także zakupić preparaty na bazie wrotyczu. Jego specyficzny zapach działa odstraszająco na owady. Są one szczególnie wrażliwe na olejek wrotyczowy. Zaleca się go mieszać z innym olejem; po czym nakładać na skórę, zastępując w ten sposób chemiczne preparaty odstraszające komary i kleszcze. Olejek wrotyczowy można także stosować z kominkiem do aromaterapii, co zapobiega wlatywaniu owadów do pomieszczeń.
Wyciąg z wrotyczu jest składnikiem Artemisolu – płynu przeznaczonego do walki z wszami. Ze względu na jego silne działanie nie jest wskazane u dzieci poniżej 7. roku życia. Lek ten jest często wybierany przez zwolenników naturalnych metod leczenia. Jest alternatywą dla środków syntetycznych. Aby pozbyć się wszy, stosuje się także samodzielnie sporządzony odwar z wrotyczu. Po polaniu nim głowy, spłukuje się go z włosów po kilku godzinach.
Wrotycz na opryszczkę
Znane lekarstwa na opryszczkę są coraz mniej skuteczne, ponieważ wirusy mutują i stają się na nie odporne. Od dawna wiadomo, że wrotycz ma silne działanie przeciwwirusowe. W ostatnich latach badania prowadzone w różnych krajach; m.in. w Hiszpanii i Wielkiej Brytanii udowodniły, że zawarta we wrotyczu dwie substancja o nazwie aksylaryna wykazuje silne działanie przeciwzapalne. Przeciwwirusowe działanie wrotyczu sprawdza się w leczeniu opryszczki. Jednak to dopiero początek badań nad stworzeniem lekarstwa skutecznie zwalczającego opryszczkę.
Wrotycz na bóle reumatyczne
Już we wczesnym średniowieczu nalewka z kwiatów wrotyczu była stosowana na stłuczenia i do nacierania przy bólach spowodowanych reumatoidalnym zapaleniem stawów czy dną moczanową, czyli artretyzmem.
Wrotycz – niepożądane efekty uboczne stosowania
Po spożyciu wyciągu z wrotyczu lub jego sproszkowanych części, zwłaszcza kwiatów możemy odczuwać wiele poważnych skutków ubocznych. Przedawkowanie toksycznych substancji zawartych we wrotyczu, o które nietrudno, łatwo może doprowadzić do niepożądanych następstw. Należą do nich np.: wysypka, zawroty głowy, przekrwienie błon śluzowych przewodu pokarmowego, macicy i nerek, biegunki, wymioty, omamy, halucynacje, omdlenia, nadmierna potliwość, przyspieszone bicie serca, drgawki. Niestety także poronienia, utrata świadomości a w skrajnych przypadkach u osób z wieloma chorobami towarzyszącymi nawet śmierć.
Gnojówka z wrotyczu
Jak zrobić gnojówkę z wrotyczu krok po kroku? Przepis i składniki dzięki którym będziemy mieli idealny przepis na naturalnu nawóz z z wrotyczu.
1. 2 – 3 kg wrotyczu w pełni kwitnienia lub 200 – 300 gramów suchego ziela,
2. 10 litrów wody.
Przygotowanie gnojówki z wrotyczu:
1. Przygotowujemy niewielką beczkę razem z przykrywką.
2. Przygotowany wrotycz (świeży lub suchy) wrzucamy do beczki, zalewamy 10 litrami wody i niezbyt szczelnie przykrywamy.
3. Odstawiamy nastawioną gnojówkę w zacienione miejsce na 2 -3 tygodnie, pamiętając o codziennym mieszaniu fermentującego roztworu. W tym czasie gnojówka nabierze bardzo intensywnego, nieprzyjemnego zapachu, a na jej powierzchni będzie wytwarzać się piana.
4. Gdy gnojówka przestanie się pienić i stanie się ciemna, ale klarowna; będzie gotowa do użytku. Zlewamy ją wtedy do innego naczynia, natomiast pozostałości roślin wyrzucamy na kompost.
Stosowanie gnojówki z wrotyczu:
Gnojówka z wrotyczu jest naturalnym nawozem. Zawiera duże ilości azotu i potasu, które są niezbędne dla prawidłowego wzrostu dla prawie wszystkich roślin. Gotową gnojówkę rozcieńczamy wodą (w proporcjach 1:10). W tej proporcji można ją stosować do oprysków przeciw mszycom. Bez rozcieńczenia można wykorzystywać gnojówkę do walki ze ślimakami i pędrakami oraz do odstraszania w ogrodzie mrówek.
Oprysk z wrotyczu
Oprócz gnojówki, którą możemy stosować do oprysków, z ziela wrotyczu możemy sporządzić wyciąg, który skutecznie zwalcza uciążliwe szkodniki oraz niektóre choroby roślin.
Jak zrobić wyciąg z wrotyczu krok po kroku?
Składniki i przepis:
1. 300 g świeżego ziela wrotyczu lub 30 gramów suszu.
2. 10 litrów wody.
Przygotowanie wyciągu z wrotyczu:
1. Do niewielkiej beczki wrzucamy przygotowany wrotycz i zalewamy 10 litrami wody.
2. Całość odstawiamy na dobę.
Stosowanie wyciągu z wrotyczu:
Po tym czasie, gotowym wyciągiem, rozcieńczonym wodą w proporcji 1:2 możemy stosować oprysk na rośliny. Wyciąg z wrotyczu można stosować przeciwko mszycom, gąsienicom bielinków, śmietce cebulance, wgryzce szczypiorce oraz połyśnicy marchwiance. Oprysk ten warto stosować na chore bukszpany zaatakowane przez ćmę bukszpanową.
Zobacz nasze pozostałe artykuły
Jaka lampa do oświetlenia podwórka?
Jakie oświetlenie na taras?
Jakie oświetlenie do altanki
Oświetlenie ogrodu w 2024r
Jak oświetlić ogród?
Jak założyć ogród? Nasze rady i wskazówki, jak stworzyć ogród od podstaw
Opony do ogrodu nie na śmietnik! Co można zrobić z opon do ogrodu?
Jak podlewać storczyki?
Jak podgrzewać wodę w basenie ogrodowym aby była ciepła woda ?
